Οδηγός Εφαρμογής για τις Ομάδες Υποστήριξης Ο.Χ.Ε., Β.Α.Α. και Ο.Χ.Ε.-Β.Α.Α. (2021–2027)
Ένα πρακτικό εργαλείο που ενισχύει την ποιότητα της διακυβέρνησης στις Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις και στη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη. Ο Οδηγός εξειδικεύει τον ρόλο και τις λειτουργίες των Τοπικών και Περιφερειακών Ομάδων Υποστήριξης, ενισχύοντας τον συντονισμό, τη διαβούλευση, την ωρίμανση των έργων και την παρακολούθηση της υλοποίησης των στρατηγικών. Σκοπός του είναι η ενδυνάμωση των χωρικών φορέων, η διάχυση της τεχνογνωσίας και η κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών με τρόπο συμμετοχικό, αποτελεσματικό και δημοκρατικό.
Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις / Ο.Χ.Ε.
Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (Ο.Χ.Ε.) αποτελούν ένα εξαιρετικά καινοτόμο εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχεδιασμένο για την προώθηση μιας ολιστικής, βιώσιμης και συμμετοχικής ανάπτυξης σε επιλεγμένες γεωγραφικές περιοχές. Είναι ένας θεσμός που μας επιτρέπει να βλέπουμε τον τόπο μας ως ένα ενιαίο και ζωντανό οργανισμό, όπου το φυσικό περιβάλλον, ο πολιτισμός, η επιχειρηματικότητα και η κοινωνική συνοχή συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν δημιουργικά.
Μέσω των Ο.Χ.Ε., συνδυάζονται πόροι από διαφορετικά ευρωπαϊκά ταμεία (όπως το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ), προκειμένου να χρηματοδοτηθούν συνολικά σχέδια στρατηγικής ανάπτυξης, τα οποία διαμορφώνονται με τη συνεργασία όλων των τοπικών φορέων, της αυτοδιοίκησης, των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών. Είναι δηλαδή ένας συντονισμένος και συνεργατικός τρόπος σχεδιασμού και δράσης, που ενώνει το δημόσιο και το ιδιωτικό συμφέρον, με στόχο τη μακροπρόθεσμη ευημερία των περιοχών.
Το ΔΙΑΖΩΜΑ έχει αναδείξει τις Ο.Χ.Ε. ως ιδανικό “όχημα” για τη βιώσιμη ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη μετατροπή της σε μοχλό τοπικής ανάπτυξης. Μέσα από στρατηγικές όπως οι Πολιτιστικές Διαδρομές και οι Ο.Χ.Ε. Πολιτισμού, ο πολιτισμός παύει να είναι ένα “μουσειακό κατάλοιπο” και γίνεται πηγή έμπνευσης, ταυτότητας και οικονομικής ανάτασης για τις τοπικές κοινωνίες.
Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης / Β.Α.Α.
Η Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη (Β.Α.Α.) είναι μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις και τις αστικές περιοχές. Πρόκειται για ένα χρηματοδοτικό και αναπτυξιακό εργαλείο που εφαρμόζεται κυρίως στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως το ΕΣΠΑ, με στόχο να αντιμετωπίσει πολύπλευρες προκλήσεις — κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές — μέσα από έναν συντονισμένο και πολυεπίπεδο σχεδιασμό.
Η Β.Α.Α. δεν αφορά μόνο ένα πεδίο πολιτικής ή ένα έργο. Είναι διατομεακή, δηλαδή εμπλέκει πολλούς τομείς ταυτόχρονα:
• Περιβάλλον: βιώσιμες μετακινήσεις, πράσινοι χώροι, κυκλική οικονομία.
• Κοινωνική συνοχή: καταπολέμηση φτώχειας, προσβασιμότητα, κοινωνικές υπηρεσίες.
• Οικονομία: στήριξη της επιχειρηματικότητας, καινοτομία, νέες θέσεις εργασίας.
• Πολιτισμός & παιδεία: ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς, ενίσχυση της δημιουργικότητας.
Αυτό σημαίνει ότι για να πετύχει, πρέπει να συνεργάζονται δημόσιοι φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις, κοινωνικοί εταίροι και, κυρίως, οι ίδιοι οι πολίτες.
Ειδικά για τα προγράμματα ΒΑΑ το Σωματείο ΔΙΑΔΩΜΑ έχει επεξεργαστεί και εφαρμόζει το πρόγραμμα ΠΟΛΙΣ.
Το Πρόγραμμα ΠΟΛΙΣ αφορά σε ολιστικές παρεμβάσεις σε αστικά κέντρα με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, πολιτιστική και ιστορική σημασία, ώστε να λειτουργήσουν ως «καλές πρακτικές», που θα μπολιάσουν με καινοτομία και δημιουργικότητα την άσκηση της αστικής πολιτικής της χώρας. Το πρόγραμμα στηρίζεται φιλοσοφικά και επιστημονικά στη «Χάρτα της Λειψίας για τις βιώσιμες ευρωπαϊκές πόλεις», η οποία τονίζει τη μετασχηματιστική δύναμη των πόλεων και προωθεί την ιδέα της αστικής πολιτικής για το κοινό καλό.
Το ΔΙΑΖΩΜΑ, αξιοποιώντας την εμπειρία που συνεχίζει να αποκτά από ομόλογες μελέτες (Ο.Χ.Ε, Β.Α.Α κ.λπ.) σε άλλες περιοχές της χώρας, συμβάλλει με τις δικές του δυνάμεις σε θέματα σχεδιασμού και υλοποίησης των αναγκαίων παρεμβάσεων, έτσι ώστε οι πόλεις αυτές να αποτελέσουν «αστικά ορόσημα» ολιστικής φιλοσοφίας. Με σύνθημά του το «Όλοι οι πόροι, ένα Προϊόν», οραματίζεται να κινητοποιήσει όλες τις «ψηφίδες» της κάθε πόλης, προκειμένου να αναδυθεί η δυναμική της, μέσα από τη συνάντηση των μνημείων με τον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο. Οι πόλεις θα μετατραπούν σε ελκυστικούς και ανταγωνιστικούς τόπους διαβίωσης και άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και σε πολυθεματικούς τουριστικούς προορισμούς, με σύγχρονες υποδομές πολιτισμού.
Η μόνη οδός προς την κατεύθυνση αυτή είναι ο συνδυασμός φυσικών αναπλάσεων στον αστικό ιστό, μαζί με ήπιες (soft) δράσεις και παρεμβάσεις, που θα υπηρετούν το τρίπτυχο Λειτουργικότητα – Προσβασιμότητα – Αισθητική, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Βασικοί πυλώνες, στην προσπάθεια αυτή, θα είναι οι θεσμοί του Cluster επιχειρήσεων και του Φορέα Λειτουργίας (Φορέας Διαχείρισης – Λειτουργίας Προορισμού – D.M.O.), που θα διασφαλίσουν τον ολιστικό χαρακτήρα της εφαρμογής του ΠΟΛΙΣ και την βιωσιμότητά του σε κάθε πόλη ξεχωριστά.
